Wzgórze Lecha, wznoszące się na wysokości około 120-123 m n.p.m., jest najstarszą częścią Gniezna. Badania archeologiczne prowadzone na tym terenie międzywojennie oraz od 1948 roku ujawniły ślady dawnego grodu, którego budowa rozpoczęła się w latach 940–941, w pobliżu osady z VIII wieku na Wzgórzu Panieńskim. Od końca VIII do połowy X wieku na Wzgórzu Lecha znajdował się kamienny kurhan o średnicy 10-12 metrów, otoczony fosą o szerokości 12 metrów.

     W czasach przedchrześcijańskich, według źródeł historycznych (w tym Długosza), na wzgórzu istniała świątynia, będąca miejscem kultu boga Nyja. Badania dendrologiczne, m.in. profesor Kurnatowskiej, wskazują, że świątynia została zniszczona w latach czterdziestych X wieku. Na obszarze pierwszego podgrodzia, pod koniec X wieku, wzniesiono kościół, który w 1000 roku został podniesiony do rangi archikatedry.